شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
تیر 99 Error! Number cannot be represented in specified format. ویرایش 02 –بازنگری 02

دستورالعمل های هواپیمایی کشوری
Civil Aviation Directives (CAD)

شیوه نامه 1900
CAD 1900
سازمان هواپیمایی کشوری جمهوری اسلامی ایران
I.R. of Iran – Civil Aviation Organization

Preventive Measures for COVID-19 Disease

شیوه نامه اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس
ویرایش دوم بازنگری دوم: تیر– 99
Second Edition second review –jul.2020

شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 –بازنگری 02 أ تیر 99
اصلاحیهها
اصلاحیههای این سند، بر روی سایت سازمان منتشر میشوند. دارندگان این سند موظف هستند، اصلاحیه ها را در این سند اعمال نموده و سوابق آن را در جدول زیر ثبت نمایند.
سوابق اصلاحیهها
شماره اصلاحیه
تاریخ اصلاحیه
اعمال شده توسط
ویرایش 01
اسفند 98
انتشار اولیه سند
ویرایش 02
فروردین 99
اصلاح کلی سند
بازنگری 01 ویرایش 02
اردیبهشت 99
الصاق چک لیستهای بازرسی در پیوست 2، الحاق برخی الزامات
وزارت بهداشت و ستاد ملی کرونای کشور که در قالب نامه یا بخشنامه
به سازمان ارسال شده است وتصحیح اشتباهات نگارشی سند
بازنگری 02 ویرایش 02
تیر 99
اصلاح سند بر مبنای تغییرامقررات وزارت بهداشت و ستاد ملی کرونا
بر پایه بخشنامه ها و نامه های ارسالی به سازمان
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 –بازنگری 02 ب تیر 99
فهرست مندرجات
1 - کلیات 1
1 - 1 - هدف. . .. . .. . .. . .. . ............................... ................................ ................................ ................................ ................................ 1
1 - 2 - حدود . .. . .. . .. . .. . .............................. ................................ ................................ ................................ ................................ 1
1 - 3 - مسئولیت اجرا . .. . .. . .. . ................... ................................ ................................ ................................ ................................ 2
1 - 4 - انتشار، کنترل و توزیع سند . .. . .. . .. . ................................ ................................ ................................ ................................ 2
1 - 5 - تعاریف. . .. . .. . .. . .. . ............................ ................................ ................................ ................................ ................................ 2
1 - 6 - مراجع: . .. . .. . .. . .. . ............................. ................................ ................................ ................................ ................................ 4
2 - شرح کار 4
2 - 1 - وظایف سازمان هواپیمایی کشوری . .. . .. . ................... ................................ ................................ ................................ 4
2 - 2 - نحوه برخورد با متخلفین . .. . .. . .. . ... ................................ ................................ ................................ ................................ 5
2 - 3 - شرح وظایف عمومی اعضای صنعت هوانوردی موثر در عملیات پرواز . .. . ............................. ................................ 5
2 - 4 - شرح وظایف کلی شرکت های هواپیمایی. . .. . .. . ......... ................................ ................................ ................................ 6
2 - 5 - شرح وظایف کلی فرودگاه های کشور . .. . .. . ........... ................................ ................................ ................................ 13
2-6-شرح وظایف شرکتهای خدمات زمینی . .. . .. . ........... ................................ ................................ ................................ 19
پیوست 1 - CERTIFICATE OF RESIDUAL DISINFECTION .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 27
پیوست 2 - فرم چک لیست بازرسی . .. . .. . .. . .......................... ................................ ................................ ................................ 28
پیوست 3 - اظهارنامه عمومی هواپیما. . .. . .. . ......................... ................................ ................................ ................................ 53
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 1 از 56 تیر 99
1 - کلیات
با امعان نظر به انتشار وسیع و سریع ویروس کرونا (COVID-19) و گسترش آن در کشور چین و سایر کشورها، مدیر کل
سازمان جهانی بهداشت شرایط را وضعیت اضطراری و با اهمیت بین المللی) 1PHEIC ( اعلام نموده است و بر اساس
مشورت با کمیته اضطراری) Committee Emergency ( مقررات بین المللی سلامت) 2IHR ( را لازم الاجرا نموده است.
سازمان جهانی بهداشت صراحتاً توصیه نمود که محدودیت غیر ضروری مسافرتی و تجاری برای کنترل این بیماری وضع
نشود. بطور کلی شواهد دال بر این است که محدودیت جابجائی افراد و کالاها حین وضعیت اضطراری بهداشتی ممکن
است موثر نباشد. و البته در شرایط ویژهای محدودیت جابجائی افراد ممکن است بطور موقتی سودمند باشد، بعنوان مثال
در ظرفیت های پاسخ دهی و توانمندی محدود یا هنگامی که انتقال بین گروههای آسیب پذیر شدت زیادی دارد، در این
وضعیت کشورها ضروری است قبل از اجرای محدودیتهای مسافرتی تحلیل خطر و هزینه - منفعت ) Cost benefit ( را
انجام دهند. ضروری است کشورها برای این اقدامات پیشگیرانه آمادگی داشته باشند؛ بعنوان مثال نظام مراقبت، در چنین
شرایط باید نسبت به شناسائی سریع، ایزوله کردن و مدیریت موارد بیماری و پیشگیری از گسترش بیماری کرونا
ویروس) 19 - COVID ( اقدام نموده و در خصوص اعمال هر گونه اقدامات بهداشتی )مسافرتی( اضافه تحت ماده 43 قانون
IHR سازمان جهانی بهداشت را مطلع سازند .
1 - 1 - هدف
این شیوه نامه جهت پیشگیری از انتقال بیماری کرونا ویروس ) 19 - COVID ( و به منظورحفظ سلامت کارکنان صنعت
هوانوردی و مسافرین محترم بر اساس مصوبات ستاد ملی مبارزه با کرونا و مقررات بین المللی سازمان جهانی بهداشت تهیه
شده است.
1 - 2 - حدود
محدوده اثر این شیوهنامه شامل کلیه شرکتهای هواپیمایی، فرودگاهها، شرکتهایی که خدمات زمینی، بار و مسافر، خدمات
ویژه، نظافت هواپیما ارائه میدهند و همچنین کلیه خلبانان و کادر پروازی،کارکنانی که در بخشهای خدمات مسافر،
خدمات پرواز، واحد کنترل پرواز) ATS (، مسئولین پایگاه بهداشت مرزی فرودگاه، کارکنان خدمات ویژه مسافرین،
1Public Health Emergency of International Concern 2International Health Regulations
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 2 از 56 تیر 99
کارکنان ضدعفونی کننده و نظافت هواپیما، خدمات بار، جامه دان، کارکنان خدمات مسافر)کوردینیتور پرواز، کارکنان
رمپ،...( و کارکنان نگهداری و تعمیرات هواپیما در خط پرواز میباشد.
1 - 3 - مسئولیت اجرا
مسئولیت اجرای این شیوه نامه به عهده کلیه دستگاهها و شرکتهای فعال در صنعت هوانوردی مشمول این شیوه نامه میباشد.
1 - 4 - انتشار، کنترل و توزیع سند
کنترل، انتشار و توزیع این شیوهنامه برعهده سازمان بوده و از طریق " سامانه قوانین و مقررات"موجود در سایت سازمان
بهصورت طبقهبندی شده در اختیار ذینفعان سازمان قرار میگیرد.
1 - 5 - تعاریف
در این شیوهنامه، واژه های زیر در معانی مشروح مربوطه به کار می روند:
سازمان: سازمان هواپیمایی کشوری
شخص آلوده: شخصی است که از بیماری رنج می برد.
شخص مشکوک: کسی است که در معرض عفونت قرار گرفته و به نظر می رسد قادر به انتشارآن باشد.
هواپیما : منظور هواپیمایی است که مبادرت به پروازهای داخلی و بین المللی مینماید.
فرودگاه : منظور فرودگاهی است که پروازهای داخلی و بین المللی در آن ورود و خروج می نماید.
مقام بهداشتی مسئول) Public Health Authority (: منظور مقام مسئول اجرایی و بکارگیری الزامات بهداشتی تحت
این مقررات در فرودگاه است.
آلودگی: به معنی یک عامل عفونت زا یا یک ماده سمی است که بر روی سطح بدن انسان یاحیوان و سایر اشیای بی
جان )منجمله وسایل نقلیه( یا روی سطح فرآورده های مصرفی یا داخل آنها قرار داشته و ممکن است باعث به خطر افتادن
سلامت عمومی شود.
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 3 از 56 تیر 99
آلودگی زدایی: منظور مجموعه اقدامات بهداشتی است که به منظور حذف یک عامل عفونی یا ماده سمی از روی
سطح بدن انسان یا حیوان یا سایر اشیای بی جان منجمله وسایل نقلیه یا روی سطوح فرآورده های مصرفی یا داخل آنها که
ممکن است موجب به خطر افتادن سلامت عمومی گردد؛ انجام می شوند .
مسافر مشکوک: به بیماری که مشمول مقررات IHR است ودارای درجه حرارت بیش از 37.8 درجه سانتی گراد یا 100
درجه فارنهایت به علاوه یک یا چند علامت یا نشانههای زیر باشد:
أ. ظاهر بیمار و بدحال
ب. سرفه های مکرر
ت. تنفس غیر عادی یا تنگی نفس
ث. استفراغ مداوم
ج. بثورات پوستی
ح. خونریزی غیر معمول مخاطی و جلدی
خ. کاهش قوای عقلی و هوشی )کاهش سطح هوشیاری(
د. تشنج
ذ. خلط خونی
فاصله گذاری اجتماعی: به مجموعه تدابیر واقداماتی اطلاق می شود که منجر به رعایت فاصله ایمن، کاهش تماس افراد
و جلوگیری از انتقال بیماری می گردد .
کیتهای حفاظت فردی: تجهیزات مناسب جهت حفاظت افراد سالم و جلوگیری از انتشار بیماری مندرج در
مقررات
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 4 از 56 تیر 99
1 - 6 - مراجع:
أ. مصوبات ستاد ملی کرونا و بخشنامه های مصوب وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی
ب. ماده 14 از کنوانسیون شیکاگو مصوب 1944 سند 7300 ایکائو
ت. قسمت F از فصل 8 و قسمت E از فصل دو انکس 9 و ضمیمه های 1 و 13 آن
ث. انکس 6 پارت 1 ضمیمه ب
ج. انکس 11 فصل 2 و ضمیمه C 9 فصل 14 انکس
ح. سند 4444 ایکائو ماده های 16.6.1 الی 16.6.3 از قسمت 16.6 از فصل 16
خ. سند 9957 ایکائو مادههای 6.3.1 الی 6.3.7 از فصل 6 و همچنین مواد 8.6 الی 8.7 از فصل 8
د. فصل 1 از پارت VI از سند 8984 ایکائو
ذ. دستورالعمل پزشکی IATA
ر. Guide to hygiene and sanitation in aviation (Third edition)
ز- فرم خود اظهاری "کووید 19 " برای پروازهای ورودی به کشور )پیوست شماره 5 )
2 - شرح کار
2 - 1 - وظایف سازمان هواپیمایی کشوری
با عنایت به نقش حاکمیتی و نظارتی سازمان برای کمک به کنترل انتشار بیماری COVID-19 ؛ سازمان موظف است که
در این خصوص اقدامات زیر را انجام دهد:
بازنگری و بروزرسانی مقررات با مد نظر قرار دادن مفاد ذکر شده در بند 1 - 6 جهت اجرای قوانین و مقررات
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و همچنین وفق مفاد مندرج در اسناد مرجع این شیوه نامه اجرا و پیگیری
نماید.
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 5 از 56 تیر 99
همکاری و همراهی با بازرسان وزارت بهداشت در خصوص بازرسی از زیرساختهای هواپیمایی به منظور مقابله
با انتشار ویروس کرونا
برخورد و اعمال قانون با متخلفین در صورت عدم توجه به اجرای این شیوه نامه و پروتکل های مصوب بهداشتی
2 - 2 - نحوه برخورد با متخلفین
رعایت مقررات این شیوه نامه و پروتکل های مصوب بهداشتی توسط کلیه شرکت ها و ذینفعان صنعت هوانوردی در این
شرایط امری ضروری و لازم است. لذا برای استمرار حداقلی پروازهای داخلی و بین المللی برای جابجایی امن و ایمن
مسافر، رعایت مقررات بهداشتی الزامی است و در صورت عدم رعایت آن توسط ذینفان اقدامات زیر صورت خواهد
گرفت:
در صورت عدم اجرای صحیح مقررات این شیوهنامه برای بار اول، سازمان اقدام به صدور تذکر کتبی به مدیرعامل
مینماید و مدارک جهت تصمیم گیریهای آتی مستند میگردد.
در صورتیکه از طرف شرکتها و ذینفعان، همچنان به رعایت مقررات بی توجهی گردد، سازمان میتواند عندالزوم
محدودیتهای مقتضی را اعمال نماید.
2 - 3 - شرح وظایف عمومی اعضای صنعت هوانوردی موثر در عملیات پرواز
شرح وظایف عمومی
اقدمات کنترلی سلامت محیط کار
سلامت محیط کار شامل افزایش دفعات نظافت و ضدعفونی تجهیزات و محیط کار، ایجاد یک رویه مداوم برای
ضدعفونی کامل محیط، ارائه تجهیزات ضدعفونی) الکل پایه ( شامل دستکشهای یک بار مصرف در محیط کار برای
پرسنل؛ بر اساس دستورالعمل شماره 141 / 306 وزارت بهداشت الزامی می باشد.
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 6 از 56 تیر 99
فاصله گذار اجتماعی:
أ. کاهش مواجهه چهره به چهره کارکنان و استفاده حداکثری ازتلفن، شبکه های اجتماعی و ویدئوکنفرانس برای
برگزاری جلسات حتی برای کارکنانی که درداخل یک ساختمان کارمیکنند.
ب. درصورتیکه مواجهه چهره به چهره ناگزیراست، حداقل زمان ممکن و حداکثر فاصله ) 2 متر ( رعایت گردد .
ت. اجتناب از تجمع در محل کار
ث. برای ثبت حضوروغیاب کارکنان ترجیحاً ازسیستم تشخیص چهره /کارت خوان کارکنان )درصورت امکان (
استفاده کنید؛
ج. استفاده ازخودکارشخصی
ح. عدم استفاده مشترک از هدست
مسئولیت اجتماعی:
أ. اقدام به کنترل دمای بدن توسط تب سنج حداقل سه مرتبه در طول روز ؛ شستن مدام و منظم دست ها و ماندن
در خانه در صورت مشاهده علائم مربوطه و یا احساس بیماری
ب. رعایت دستورالعمل شماره 158 / 306 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درخصوص راهنمای گام دوم
مبارزه با کوید 19 بازگشت به کار شاغلین با احتمال بالا
ت. رعایت دستورالعمل 141 / 306 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درخصوص راهنمای گام دوم مبارزه
با بیماری کرونا ویروس فاصله گذاری اجتماعی والزامات سلامت محیط و کار در محیط های اداری
2 - 4 - شرح وظایف کلی شرکت های هواپیمایی
شرکت های هواپیمایی درحال حاضر دارای برنامه عملیاتی اضطراری) ERP ( هستند که در اکثر موارد به هنگام
بروز بحران در بیماریهای قابل انتقال و حوادث غیر مترقبه مورد استفاده قرار میگیرد. ضرورت دارد اطلاعات الزامی
را از منابع مختلف به ویژه حوزه وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی کسب و وفق مقررات سازمان بهداشت
جهانی، ایکائو و IATA جهت مقابله با بحران به کار بندند و برنامه ها و چک لیستهای عملیاتی خود را جهت
» پاسخگوئی به رویدادهای بهداشتی خطرناک مشمول مقررات بهداشت جهانی) IHR ( تدوین و بازنگری نمایند .
تدوین پروتکل بهداشتی مطابق با توصیه های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و همچنین سازمان
بهداشت جهانی برای استفاده کلیه کارکنان و افراد شاغل در محدوده فرودگاه.
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 7 از 56 تیر 99
گزارش دهی متناوب از عملکرد خود و نحوه برخورد با موارد مشکوک در بازه زمانی مناسب به سازمان.
انجام فعالیتهای نظارتی برای پروتکل بهداشتی که توسط شرکت های هواپیمایی تدوین شده است.
تامین و تاکید بر استفاده از تجهیزات و کیتهای حفاظت فردی مناسب توسط کادر پروازی که شامل حدقل
موارد ذیل میباشد:
أ. پودر خشکی که امکان تبدیل به مایع جهت ریختن برروی ژل گرانول شده استریل وجود داشته باشد.
ب. ضدعفونی کننده یا پاک کننده های ضد میکروبی جهت نظافت سطوح
ت. محافظ صورت و چشم )به صورت مجزا شامل عینک و ماسک پزشکی یا ترکیبی نظیر محافظ صورت(
ث. دستکش )یکبار مصرف(
ج. پیش بند محافظتی
ح. گان آستین بلند تمام قد
خ. کیسه پسماند یکبار مصرف مخصوص مخاطرات زیستی
د. ماسک و دستکش به تعداد کافی جهت استفاده مسافران علامت دار، در صورت نیاز
در صورت وجود موارد مشکوک در هر پرواز باید مورد در اسرع وقت به سازمان اطلاع رسانی گردد.
الزام کلیه پروازهای بینالمللی برای تکمیل بخش اظهارنامه عمومی هواپیما مطابق با پیوست 3
توجیه و آموزش مورد نیاز پرسنل )زمینی و فرودگاهی( در خصوص شرایط پروازی و احتمال تاخیر در سفر
مسافران مشکوک و احتمال بازماندن از ادامه سفر هوایی.
اطلاع رسانی مناسبمناسب در خصوص لزوم تکمیل فرم خود اظهاری "کووید 19 " برای مسافران پروازهای
ورودی به کشور )پیوست شماره 5 )
کلیه شرکتهای هواپیمایی میبایستی قبل از انجام پرواز و انتقال مسافر از مبداء کشورهای پرخطر )مندرج در
دستورالعمل صادره از سوی معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی(، مراتب را به معاونت
بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مربوطه اعلام نموده و برنامه پروازی ذیربط را در اختیار قرار دهند.
شرکتهای هواپیمایی موظفند نسبت به تأمین بسته بهداشتی )ماسک، دستکش یکبار مصرف و ژل ضد عفونی
کننده( و ارائه آن به مسافران و کلیه خدمه پروازی اقدام و استفاده از ماسک در کابین مسافری هواپیما را الزامی
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 8 از 56 تیر 99
نمایند و نظارت بر استفاده از آن توسط خدمه پروازی صورت پذیرد. ضمناً نسبت به مستند سازی مراتب مزبور و
انعکاس آن به اصحاب رسانه نیز اقدامات مقتضی به عمل آورند.
شرکتهای هواپیمائی موظف به تهیه و تامین ماسک جهت ارائه به پرسنل درمحیط کار )ترمینال، کابین هواپیما،
ایرساید( و تاکید بر استفاده از آن می باشند.
اطلاع رسانی مناسب به مسافران در هنگام خرید بلیط در خصوص احتمال تاخیر در سفر مسافران مشکوک و
احتمال بازماندن از ادامه سفر هوایی.
ابطال بلیط مسافران مشکوک، هدایت وی به نمایندگان وزارت بهداشت و یا اورژانس مستقر در فرودگاه و
استرداد کل وجه بلیط به مسافر
شرکتهای هواپیمایی می بایست از مسافرین با تب بالای 37.8 درجه در زمان BOARDING )گیت خروج(
جلوگیری بعمل آورند. و مسئولیت انجام غربالگری و تب سنجی در زمان خروج از ترمینال و سوار شدن به اتوبوس
برعهده شرکت هواپیمایی می باشد.) انجام این عملیات توسط شرکت خدمات فرودگاهی طرف قرارداد بلامانع می
باشد ولیکن مسئولیت انجام غربالگری به عهده شرکت هواپیمایی می باشد(
شرکتهای هواپیمایی می بایستجلوگیری از ورود مسافرین فاقد ماسک به داخل هواپیما
از فروش کلیه ظرفیت هواپیما خودداری نموده و ضرورت داردلازم است صندلیهای دو ردیف آخر هواپیما به
منظور جداسازی مسافر مشکوک به بیماری از سایر مسافرین در حین پرواز خالی باشد .
در پروازهایی که تعداد مسافرین کمتر از ظرفیت هواپیما میباشد )با احتساب خالی بودن دو ردیف آخر)( با
حفظ شرایط ایمنی در زمان تخصیص صندلی به مسافران، فاصله گذاری لازم صورت پذیرد .
مهمانداران شرکتهای هواپیمایی در صورت شناسایی مسافر مشکوک به بیماری در داخل پرواز میبایست
براساس اقدامات مندرج در دستورالعمل 1900 اقدام و مسافر مشکوک به.بیماری را از سایر مسافرین جدا نموده و
به جای خالی در نظر گرفته شده در پرواز منتقل و سایر اقدامات لازم انجام دهد . شرح وظایف عملیاتی ویژه کارکنان کابین پرواز (Cabin Crew)
مهمانداران شرکت های هواپیمایی در جهت کنترل و پیشگیری از انتشار بیماری کرونا ویروس در پروازها نقش بسیار
مهمی دارند. لذا در کلیه پروازها باید موارد زیر را بدقت رعایت نمایند.
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 9 از 56 تیر 99
استفاده ازدستکشهای یکبارمصرف)لاتکس( درتمام مراحل پذیرایی ازمسافرین.
استفاده از ماسک در تمام طول پرواز
دورانداختن دستکشها درصورت کثیف وپاره شدن و بلافاصله پس از اتمام کار.
شستشوی کامل و صحیح دستها با آب و صابون بلافاصله بعد از خارج کردن دستکشها و یا استفاده از
مایع یا ژل ضدعفونی کننده پوست
تمیز و ضدعفونی نمودن مرتب سطوح داخل آشپزخانه (Galley) و محلهای پر تردد.
شیوه پیاده شدن مسافرین از هواپیما به نحوی صورت پذیرد که از تراکم مسافرین در راهروهای هواپیما
خودداری گردد، بر این اساس ضروری است مسافرین به ترتیب از ردیف اول و با نظارت و هماهنگی مهماندار از
هواپیما خارج شوند
اطمینان حاصل کردن از مجهز بودن هواپیما به تجهیزات حفاظت فردی ) UPK ( مناسب به منظور پیشگیری
از تماس با بیمار مشکوک در حین پرواز.
مهمانداران شرکت های هواپیمایی در صورت شناسایی مسافر مشکوک به بیماری مشمول رخدادهای بهداشتی بین المللی،
از جمله 19 COVID - در داخل پرواز اقدامات زیر را انجام دهد :
بررسی وجود یا عدم وجود پزشک یا سایر کارکنان کادر پزشکی در مسافرین داخل پرواز به منظور
همکاری با کادر پرواز با احراز هویت شغلی فرد همکاری کننده.
در صورت تایید بیماری مشمول مقررات IHR توسط پزشک یا کارکنان کادر پزشکی در مسافرین داخل
پرواز، در صورت وجود جای خالی و مناسب ضمن در نظر گرفتن فضای مناسب جهت جداکردن مسافر مشکوک
به رخداد بهداشتی بین المللی با هدف دور نمودن از سایر مسافران به آنجا منتقل گردد. در هنگام ورود به مقصد
اطلاع دهید که هر دو محل مورد استفاده مسافر ضد عفونی گردد. در صورت عدم امکان جابجایی بیمار یا اطرافیان
استفاده از ماسک و دستکش برای افراد در تماس نزدیک توصیه می شود .
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 10 از 56 تیر 99
سرمهماندار ارشد باید بلافاصله خلبان را از وجود مسافر مشکوک به بیماری آگاه سازد.
یک نفر از کادر پروازی را جهت مراقبت از بیمار تعیین نمائید و بهتر است همان شخصی انتخاب شود
که از ابتدا با بیمار در تماس بوده است.
درصورت امکان سرویس بهداشتی خاصی را جهت بیمار مشخص نمائید و در غیر اینصورت پس از هر
بار استفاده محلهای تماس بیمار کاملاً ضد عفونی گردد.
اطلاعات کامل مرتبط با شناسایی فرد مشکوک، شامل اطلاعات هویتی شخصی و محل اقامت در مبداء
و مقصد پرواز مکتوب گردد .
اطلاعات مرتبط با مسافرین مجاور فرد مشکوک بدین صورت جمع آوری گرددکه مسافرین دو ردیف
جلو وپشت و هم ردیف بیمار شناسائی شوند و اطلاعات هویتی شخصی و محل اقامت و تلفن تماس و شماره
صندلی و شماره پرواز و مشخصات پرواز در مبداء و مقصد پرواز ایشان مکتوب گردد.
کارتهای مخصوص تعیین کننده موقعیت افراد (Locater Card) مطابق با پیوست 4 برای بیمار تکمیل
گردد و به مسئول بهداشتی عمومی )پایگاه مراقبت بهداشتی مرزی( فرودگاه مقصد ارائه شود.
تبصره 1 : کارت مخصوص تعیین کننده موقعیت افراد برابر اطلاعات درخواستی فوق باید تهیه شده و در مسیرهای
بین المللی بکار گرفته شود. چک لیست خدمه پرواز )پیوست 2 )
از همراهان بیمار )همسر- فرزند- دوست وغیره( در مورد احتمال وجود علائم بیماری سئوال نمائید.
درصورتیکه بیمار سرفه میکند از او بخواهید که از ماسک استفاده نماید، اگر ماسک در دسترس نبود یا
بدلیل سختی تنفس نتوانست ماسک را تحمل نماید هنگام سرفه کردن از دستمال کاغذی استفاده نماید.
کادر پروازی مراقب بیمار بایداز ماسک و دستکش استفاده نماید خصوصاً هنگامیکه مسافر نتواند ماسک
را تحمل کند. و همچنین در هنگام مراقبت و تماس مستقیم با مایعات بدن وخون بیمار از دستکش استفاده کند.
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 11 از 56 تیر 99
اقلام آلوده وکثیف )ماسک یکبار مصرف، ماسک اکسیژن و لوله ها، ملحفه ها، بالشها، پتوها، روکش
صندلی و . . .( را در کیسه مخصوص زباله های عفونی قرار داده ویا اگر در دسترس نبود، درون دو کیسه پلاستیکی
فاقد منفذ قرار داده و درب آن را محکم ببندید و برچسب پسماند عفونی، نصب نمائید.
رعایت مدیریت تماس، مطابق با ملاحظات اجرایی مدیریت موارد 19 - COVID در حوزه هوانوردی
پس از ورود هواپیما به فرودگاه مقصد، موارد مشکوک و افراد در تماس با آنها باید تحت نظر مسئولین
بهداشتی فرودگاه قرار گیرند تا امکان ارزیابی ایمن خطر و ارائه توصیه های بهداشتی یا انتقال به مرکز درمانی
منتخب بر اساس صلاحدید آنها صورت پذیرد. نکته اینکه افرادیکه در تماس با افراد بدون علامتی که جزو تماس
یافته های مورد مشکوک بوده اند، گروه تماس یافته محسوب نمی شوند.
جهت ضدعفونی کامل کابین هواپیما درهنگام انتقال مسافرمشکوک به بیماری با واحد مسئول تماس
حاصل شود . پس از اتمام کار لباسهای خود را تعویض نمایید و جهت پیشگیری از انتقال آلودگی قبل از رفتن به منزل
کلیه نکات مرتبط با بهداشت فردی را رعایت نمایید و تا 14 روز درصورت بروز تب ناگهانی و علائم بیماری سریعاً
به پزشک مراجعه نمایید . )خود مراقبتی(
مهمانداران مواجهه یافته/تماس مستقیم با بیماردر صورت بروز علائم بیماری موارد ذیل را انجام دهند:
أ. استراحت در منزل، اجتناب از تماس با سایرین
ب. تماس مرکز بهداشت شهرستان یا منطقه محل سکونت
ت. اطلاع به محل کار
ث. رعایت اصول بهداشت فردی در تماس با دیگران
مهماندارانی که در تماس مستقیم با فرد مشکوک بوده اند، تا حصول نتیجه تست فرد مشکوک به
COVID-19 ؛ مجاز به پرواز نمی باشند. در صورتیکه تست بیمار و بررسی اولیه پزشکی از فرد تماس یافته، منفی
باشد؛ ادامه فعالیت پروازی آنها بلامانع خواهد بود. در صورتی که نتیجه تست مثبت اعلام شود برابر رویه وزارت
بهداشت و درمان اقدام خواهد شد.
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 12 از 56 تیر 99
2 - 4 - 12 - 24 - اطلاع رسانی و اعلام مستمر توسط مهماندارن در داخل هواپیما )طی پرواز( مبنی بر ضرورت استفاده از
ماسک توسط تمامی مسافرین در زمان حضور در هواپیما .
شرح وظایف خلبان در صورت اطلاع از وجود مسافر مشکوک به بیماری کرونا در داخل پرواز
خلبان به عنوان فرمانده و مسئول هواپیما و به منظور حفظ سلامت و ایمنی مسافرین بر اساس مقررات
بهداشتی بین المللی IHR و Annex 9 موظف به گزارش وجود مسافر با بیماری واگیردار، قبل از رسیدن به
فرودگاه مقصد میباشد.
استفاده از مکالمات استاندارد پیشنهادی توسط یاتا در زمان انتشار بیماریهای مسری، توسط خدمه پروازی
قبل از فرود هواپیما مراتب وجود مسافر مشکوک به بیماری به رییس ایستگاه مقصد وپزشک مستقردرپایگاه
مراقبت بهداشتی فرودگاه اعلام شود.
خلبان باید وجود مسافر مشکوک به بیماری را به مدیریت ترافیک هوایی ATS اطلاع دهد.
حداقل اطلاعاتی که بایستی توسط خلبان پرواز گزارش شوند:
أ. مشخصات هواپیما
ب. موقعیت پارک هواپیما در مبدا پروازی
ت. در خواست موقعیت پارک هواپیما در مقصد پروازی
ث. زمان تخمینی رسیدن به مقصد
ج. تعداد و مشخصات مسافرین داخل پروازمشکوک به بیماری
ح. درصورت تشخیص، میزان ریسک ابتلا عموم
خ. قبل از رسیدن به مقصد و رسیدن کادر بهداشتی به هواپیما توضیحات کافی توسط کادر پرواز به مسافرین اعلام
شود
د. خلبان باید از موقعیت پارک اضطراری در نظر گرفته شده جهت فرود مطلع باشد.
ذ. تصمیم گیری جهت تعیین پارک اضطراری معمولاً باید با مشاوره مسئولین ذیصلاح دولتی و بهداشتی و خط
هوایی و مدیر فرودگاه صورت پذیرد .
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 13 از 56 تیر 99
ر. کادر پرواز و کادر زمینی مجوز باز کردن درهای هواپیما را از مسئولان بهداشتی اخذ نمایند.
ز. عملیاتی نگه داشتن سیستم تهویه هواپیما ) Aircraft Recirculation System ( تا زمان استقرار هواپیما در
موقعیت پارک
س. تکمیل اظهارنامه نامه عمومی هواپیما مطابق با پیوست 4
2 - 5 - شرح وظایف کلی فرودگاه های کشور
تعامل و همکاری حداکثری مابین مدیران فرودگاهها، مسئولین بهداشتی مستقر در فرودگاه و شرکتهای هواپیمایی
به منظور پایش روزانه وضعیت حمل و نقل مسافری و باری در ایام مواجهه با ویروس کرونا در کشور، مقتضی
است بطور روزانه آمار نشست و برخاست، اعزام و پذیرش مسافر و بار جابجا شده به کمیته پیشگیری از آلودگی
ناوگان حمل و نقل و مراکز تجمع مسافران ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا، مستقر در ستاد مدیریت بحران ارسال
گردد.
تامین متناسب و استفاده از کیتهای پزشکی استاندارد در فرودگاهها
انجام فعالیتهای نظارتی برای پروتکل بهداشتی که توسط فرودگاه تدوین شده است.
اقدام بر اساس بخش ناظر بر مقابله با انتشار بیماریهای واگیردار در دستورالعمل طرح اضطراری فرودگاه ) AEP )
همکاری فعال با مسئولین بهداشتی مستقر در فرودگاه به منظور حصول اطمینان از پیاده سازی مقررات بهداشتی)
IHR2005 )
همکاری جهت عملیات ضدعفونی و گندزدایی بار مسافر، محموله ها، پکیج ها، کالاها، بسته های پستی، اجساد
انسانی و هواپیماها در صورت لزوم با اطلاع قبلی و ارایه روش های مورد استفاده به صورت مکتوب
ایجاد امکان نظارت مقامات بهداشتی و ارزیابی اولیه و مراقبت بالینی برای مسافران، بمنظور جداسازی و ارائه
سایر خدمات حمایتی لازم
تأمین خدمات، تسهیلات و تأسیسات مطلوب بهداشتی عاری از منابع عفونت یا آلودگی جهت استفاده مسافران
حذف و سپس دفع ایمن هرگونه آب یا غذای آلوده، فضولات انسانی و حیوانی، فاضلاب و هر نوع ماده ی
آلوده ی دیگر از هواپیما
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 14 از 56 تیر 99
غربالگری مسافرین ورودی و خروجی با استفاده از تجهیزات قابل اطمینان و افراد آموزش دیده کافی و
جلوگیری از ورود افراد مشکوک مطابق با پروتکلهای مصوب وزارت بهداشت
رعایت فاصله اجتماعی 1 متر در ارایه کلیه خدمات مربوط به بازرسی، صدور کارت پرواز، تحویل بار و غیره؛
فا صله گذاری بین افراد در صندلی های فرودگاه، به صورت یک در میان و جلوگیری از تجمع افراد در محل
های مذکور
ضد عفونی کردن سطوح قابل لمس و سرویس های بهداشتی هر روز سه بار )صبح – ظهر – شب ( ابتدا با
صابون یا مواد شوینده و سپس با استفاده از مواد ضدعفونی کننده معمولی ) هیپو کلریت سدیم 1 )%
فراهم آوردن فضای مناسب و جدا از سایر مسافرین برای مصاحبه و ارزیابی افراد مشکوک و مبتلا و در
صورت لزوم انتقال مسافرین مشکوک به مراکز درمانی از پیش تعیین شده
تعیین و اعلام منطقه ایزوله هواپیما و قرنطینه مسافرین
تأمین تجهیزات حفاظت شخصی ) PPE ( مناسب و مواد ضدعفونی کننده کافی برای کارکنان
ارائه نتایج غربالگری و اطلاعات مسافرین مشکوک به مقامات بهداشتی
تفکیک سالن پرواز و کریدور مربوط به پروازهایی که از مبداء کشورهای پر خطر )مندرج در دستورالعمل
صادره از سوی معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی( آمده اند ، جهت انجام مراحل
غربالگری، معاینات پزشکی و مراقبتهای مربوطه.
اطلاع رسانی و اعلام مستمر توسط اطلاعات پرواز فرودگاهها در محیط ترمینالها مبنی بر ضرورت استفاده از ماسک توسط
تمامی حاضرین )مسافرین ، پرسنل و مشایعت کنندگان( در زمان حضور در سالن فرودگاهها .و قید ضرورت رعایت فاصله
گذاری اجتماعی در سالنهای ترمینالها
نمونه برداری از نظر کووید 19 از کلیه مسافران مبداء کشورهای مندرج در دستور العمل فوق، جهت کنترل
عفونت و رعایت اصول پیشگیری.
در صورت مثبت بودن جواب آزمایشات و شناسایی فرد بیمار در طی فرآیند ارزیابی یا پیگیریهای پس از
بازگشت، با توجه به شدت علائم بالینی، ضروریست که در مرحله اول ایزولاسیون خانگی صورت پذیرفته و ضمن
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 15 از 56 تیر 99
پیگیری فعال با توجه به شدت بیماری در موارد بیماری شدید به یمارستان منتخب و در موارد دارای ابتلای خفیف
به مرکز ایزولاسیون و نقاهتگاههای منتخب اعزام شوند.
در خصوص پروازهای غیر مستقیم از مبادی پرخطر فوق الذکر با هماهنگی پلیس محترم گذرنامه مستقر در
فرودگاه و پس از شناسایی موارد مزبور،کلیه مراحل مراقبت و غربالگری همانند پروازهای مستقیم پیشگفته صورت
پذیرد.
در سایر پروازهای بین المللی نیز ضمن رعایت مقررات پیشگفته پیرامون غربالگری و ارزیابی، درصورت
شناسائی موارد مشکوک نسبت به اخذ نمونه از نظر کووید 19 اقدامات بایسته مبذول گردد.
در مورد کشورهای کم خطر که در بر گیرنده سایر کشورها بجز موارد ذکر شده میباشند و با توجه به اهمیت
موضوع، همکاری و هماهنگی در سطح استانی جهت نظارت بر حسن اجرای اقدامات پیش گفته ضروریست.
در فرودگاههایی که امکان پارک هواپیما در نزدیک ترین نقطه به ترمینال وجود دارد از اتوبوس جهت حمل
و نقل مسافران خودداری گردد. و مسافرین بصورت پیاده از ترمینال به هواپیما و یا بالعکس منتقل شوند.
در صورت ضرورت استفاده از اتوبوس در انتقال مسافر، از تراکم مسافر در اتوبوس خودداری گردد و تعداد
بیشتری اتوبوس برای انتقال مسافران در نظر گرفته شود.
جلوگیری از ورود مسافرین فاقد ماسک به محیط ترمینال ها و اتوبوس حمل مسافرین هواپیما
جلوگیری از ورود افراد فاقد ماسک به ترمینال ها
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 16 از 56 تیر 99
2 - 6 - اقدامات پیشگیرانه توصیه شده برای مبادی چک امنیتی در فرودگاه ها )نیروی انتظامی و سپاه
حفاظت هوایی(
استفاده از ماسک در زمان حضور در محل کار
استفاده ازدستکشهای یکبارمصرف )لاتکس( در زمان حضور در محل کار
استفاده از حداکثر ظرفیت تجهیزات و نیروها جهت بازرسی به منظور جلوگیری از تراکم و ایستایی مسافرین
در گیت های بازرسی با در نظر گرفتن مقررات فاصله گذاری اجتماعی
جلوگیری از ورود مسافرین بدون ماسک به سالنهای ترمینال و ترانزیت در صورت مشاهده
ضدعفونی و گندزدایی سبدها و تسمه ) ایکس ری ( بصورت مستمر و روزانه مطابق با دستورالعملهای صادره
توسط وزارت بهداشت
جلوگیری از ورود و تردد افراد مشکوک به بیماری به داخل ترمینال ها و سالن ترانزیت ودر اینصورت فرد
مشکوک می بایست به مسئولین بهداشتی مستقر در فرودگاه معرفی گردد.
2 - 7 - شرح وظایف مدیریت ترافیک هوایی ) (ATS
گزارش دریافتی از خلبان باید هرچه سریعتر توسط مدیریت ترافیک هوایی ) (ATS به افراد ذیل گزارش گردد:
مسئولین فرودگاه مقصد
مسئولین فرودگاه مبدا
پایگاه مراقبت بهداشتی مرزی مقصد
درفرودگاههایی که مرز هوایی نمی باشند در صورت مشاهده و گزارش مورد مشکوک یا مبتلا مطابق شکل 1 ؛
از طریق اطلاع رسانی سیستم کنترل ترافیک هوایی و مدیریت ترمینال و فرودگاه به مراکز بهداشت مربوطه معرفی
و اقدام خواهد شد.
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 17 از 56 تیر 99
تبصره 2 : در نظر گرفته شود که از مکالمات استاندارد پیشنهادی توسط یاتا در زمان انتشار بیماریهای مسری، توسط
خدمه پروازی استفاده شود.
2 - 8 - شرح وظایف مسئول پایگاه مراقبت بهداشتی مرزی فرودگاه
در صورت نیاز به کسب اطلاع از مشخصات مسافر یا مسافران با مسئول خط هوایی و فرودگاهی تماس برقرار
می نماید.
برنامه ریزی انجام اقدامات مناسب در خصوص واقعه گزارش شده و پیش بینی نیازها و هماهنگی با پرسنل پایگاه
مراقبت بهداشتی مرزی و تعیین وظایف هر یک از پرسنل قبل از فرود هواپیما.
هماهنگی با مدیریت فرودگاه جهت کسب اطلاع از محل توقف هواپیما و در صورت امکان ارائه مشاوره در
ارتباط با مناسب بودن محل مربوطه قبل از فرود هواپیما
هماهنگی با مسئولین فرودگاه جهت اسکورت امنیتی کادر بهداشتی و اورژانس به ناحیه پارک هواپیما قبل از
فرودآن
انجام فعالیتهای بازرسی از فرودگاه و هواپیماهاهواپیماهاجهت حصول اطمینان از رعایت پروتکلهای بهداشتی و
الزامات این شیوهنامه براساس چک لیست فرودگاه )پیوست 2 پیوست 2 )
ایجاد تسهیلات و بکارگیری امکانات :
شکل 1
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 18 از 56 تیر 99
شامل ارتباط با مراکز خدماتی مناسب و کلینیک های مراقبتی،
کسب مجوزهای فرودگاهی جهت انجام مداخلات لازم
مدیریت انتقال مسافرین ورودی تریاژ شده )سرنشینان دارای علایم، سرنشینان دارای تماس نزدیک با
بیماران، سایر سرنشینان(
هماهنگی با خدمات فرودگاهی جهت اطلاع رسانی به مستقبلین و تاییدیه اداره گذرنامه
حصول اطمینان از فراهم بودن وسایل نقلیه مناسب جهت انتقال مسافرین دارای علائم بیماری به مراکز
درمانی از پیش تعیین شده به منظور قرنطینه، ایزوله و درمان
همکاری با سایر مسئولین بهداشتی، خدمات پزشکی و دیگر مراکز برای مراقبت از مسافرین و کادر
پرواز جهت استقرار در مرکز موقت مراقبت یا مرکز قرنطینه که احتمالاً دور از فرودگاه خواهد بود. پس از
استعلام از مقام بهداشتی مسئول.
مدیریت ارزیابی به مخاطره افتادن سلامت عمومی با توجه به پروتکل بیماریهای مشمول مقررات IHR
در هنگام تخلیه مسافرین هواپیما باید در نظر گرفته شود.
تعیین محلی در فرودگاه با مساحت ، نور و تهویه مناسب و رعایت حریم شخصی جهت معاینه و ارزیابی
مسافرین از نظر وجود علائم بیماری، همچنین تسهیلات سرویسهای بهداشتی ودسترسی به تلفن نیز باید در
نظر گرفته شود.
هماهنگی های مورد لزوم با مسئول فرودگاه و مسئول خط هوایی مربوطه، واحدهای تامین کننده
امنیت فرودگاه، اداره مهاجرت) گذرنامه( جهت مسافر و بار مسافرین و سایر موضوعات انجام گردد.
حصول اطمینان از اینکه کلیه عوامل دست اندرکار و مسافرین و خانواده و استقبال کنندگان و کادر
پرواز از موقعیت بوجود آمده آگاه و مطلع باشند.
حصول اطمینان از اجرای صحیح عملیات ارزیابی و نحوه مداخلات، منجمله استفاده از وسایل حفاظت
فردی (PPE) .
اطمینان از پذیرش و درمان کامل مسافرین منطبق با مقررات بین المللی سلامت IHR 2005
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 19 از 56 تیر 99
2 - 9 - شرح وظایف شرکتهای خدمات زمینی
شرح وظایف کارکنان خدمات مسافر )افرادی که در پیش خوان اقدام به صدور کارت پرواز می کنند(
2 - 8 - 2 - کارکنان خدمات مسافر برای مسافرین فاقد ماسک کارت پرواز صادر ننموده و مراتب را به مسئول مستقیم خود
اعلام نمایند .
کارکنان خدمات فرودگاهی در هنگام روبرو شدن با موردی ازبیماریهای مسری در زمان مراجعه مسافرین به
فرودگاه برای دریافت کارت پرواز جهت سوار شدن به هواپیما باید بر اساس روش ذیل برای حصول اطمینان
مسافرین در هنگام مقابله با پیشامد های غیرمنتظره عمل نمایند:
مسافرهنگام مراجعه به پیشخوان تهیه کارت پرواز باید فاقد علائم و نشانه های مربوطه )پیش گفته( باشد.
درصورت شک در مورد سلامت یک مسافر درخواست امداد از ناظر یا سرپرست خود نماید.
سرپرست با پایگاه مراقبت بهداشتی مرزی تماس حاصل نماید وفرد به پایگاه مراقبت بهداشتی معرفی گردد .
اگر حمایت پزشکی فوری امکانپذیر نبود مانع از پرواز مسافر شوید و از وی بخواهید که با پزشک معالج یا یک
پزشک مشورت نماید و درخواست تائیدیه پزشکی جهت مسافرت هوایی بنمائید.
در صورتی که مسافر مشکوک به بیماری، قبل از خروج شناسایی شود؛ سفرشان به تاخیر افتاده و جهت بررسی
بیشتر و اقدامات درمانی به مسئولین بهداشتی )پایگاه مراقبت بهداشتی مرزی( ارجاع داده می شوند .
2 - 8 - 8 - مسافر فاقد ماسک مجاز به سوار شدن به اتوبوس ازگیت خروج و از هواپیما به اتوبوس نمی باشد.
2 - 10 - دستورالعمل عملیاتی ویژه کارکنان خدمات ویژه مسافرین
اقدامات ذیل درهنگام انتقال وپس ازانتقال افرادمشکوک به بیماری مسری نیازمند به ارائه خدمات ویژه درکلیه پروازهای
مناطق احتمالی که توسط سازمان جهانی بهداشت اعلام شده، قبل از انجام پرواز به مقصدبعدی وسوارشدن مسافرین باید
در نظرگرفته شود : استفاده از ماسک در تمام مراحل انتقال
استفاده ازدستکشهای یکبارمصرف )لاتکس( درتمام مراحل انتقال
دورانداختن دستکشها درصورت کثیف وپاره شدن و بلافاصله پس از اتمام مراحل انتقال
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 20 از 56 تیر 99
شستشوی کامل و صحیح دستها با آب وصابون بلافاصله بعد از خارج کردن دستکشها
ضدعفونی نمودن سطوح ماشین حمل و نقل، ویلچر و وسایل انتقال با مایع یا اسپری ضدعفونی کننده دکونکس
)ویروسها به مدت چندین ساعت در روی سطوح باقی میمانند.(
ازهوای فشرده جهت تمیزکردن سطوح ماشین استفاده نکنید چون سبب پخش ذرات بسیار ریز مایع و جامد
عفونی درهوا میگردد.
درهنگام قطعی بودن وجود مسافر مشکوک به بیماری ویروسی در پرواز و انتقال و یا ماشین خدمات ویژه و
در صورت آلودگی سطوح به مایعات بدن ضمن رعایت نکات فوق، وسائل آلوده وکثیف و دستکش ها را در یک
کیسه زباله مخصوص ریخته و درصورت عدم دسترسی در یک کیسه محکم پلاستیکی قرار داده و درب آنرا
محکم ببندید و علامت بگذارید و پس از اتمام کار لباسهای خود را تعویض نمایید و جهت پیشگیری از انتقال
آلودگی قبل از رفتن به منزل کلیه نکات مرتبط با بهداشت فردی را رعایت نمایید وتا 14 روز در صورت بروز تب
ناگهانی و علائم بیماری ویروسی سریعاً به پزشک مراجعه نمایید . )خود مراقبتی(
2 - 11 - دستورالعمل عملیاتی ویژه کارکنان ضدعفونی کننده و نظافت هواپیما
اقدامات ذیل می بایستی در هنگام ضدعفونی و نظافت هواپیما درکلیه پروازهای بین المللی و داخلی)مطابق با چک
لیست پیوست شماره 2 ( . بعد از تخلیه -کلیه مسافرین از هواپیما و قبل از انجام پرواز به مقصد بعدی و سوار شدن
مسافرین، به ترتیب زیر انجام شود:
درب های خروجی هواپیما بسته شده و سیستم تهویه هواپیما با آخرین ظرفیت برای چندین دقیقه کار کند به
نحوی که مطمئن شویم هوای داخل کابین، حداقل یک نوبت کاملاً تعویض و تمیز شده است.
درب های هواپیما را باز نموده و بمدتی باز بماند که از تهویه ی کامل و تعویض کامل هوای داخل هواپیما با
هوای بیرون مطمئن شویم.
از توربین ها و دمنده های قوی که ممکن است مجدداً عوامل عفونی را به داخل هواپیما بدمند، نباید برای
تعویض هوای داخل کابین استفاده شود.
عملیات نظافت داخل کابین می بایست تا تعویض کامل هوای داخل، به تعویق بیافتد.
باید ازکاربرد هوای فشرده که احتمال انتشار مجدد عوامل عفونی به داخل هواپیما از طریق آن وجود دارد،
پرهیز گردد.
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 21 از 56 تیر 99
مکان های محل مراقبت بیماران در هواپیما، باید طبق دستورالعمل های سازنده هواپیما، شسته و تمیز و
گندزدایی شوند.
کلیه ی کارکنان شاغل در فرایند نظافت و گندزدایی باید از البسه و لوازم ایمنی کافی و مناسب و حتی الامکان
یکبار مصرف، استفاده نمایند.
تمام سطوح و وسایل و تجهیزات و کابین مسافر در محدوده ی مراقبت از بیماران، باید طبق دستورالعمل های
مربوطه، گندزدایی و رفع آلودگی شوند.
موارد ذیل در هنگام ضد عفونی و نظافت هواپیما باید رعایت شود:
أ. استفاده از دستکشهای یکبار مصرف در تمام مراحل ضدعفونی و نظافت.
ب. دورانداختن دستکشها در صورت کثیف و یا پاره شدن در حین نظافت.
ت. شستشوی دستها با آب و صابون مایع بلافاصله بعداز خارج کردن دستکشها
سطوحی که مطابق با چک لیست خدمات زمینی )پیوست شماره 2 ( باید تمیز گردد:
أ. صندلی آلوده، صندلی های مجاور همان ردیف، پشت صندلی های ردیف جلو
ب. دسته های صندلی
ت. محل تکیه گاه صندلی
ث. نشیمن صندلی
ج. قفل کمربندهای ایمنی
ح. میز جلوی صندلی
خ. چراغها و محل تهویه و جریان هوا
د. دیوارها و پنجره های مجاور
ذ. مانیتورهای ویدئو) صفحه نمایش فیلم(
ر. سرویس بهداشتی مورد استفاده بیمار، دستگیره در، قفل در، نشیمن توالت، شیرها،دستشوئی،دیوارهای
مجاور و محل تعویض پوشک.
ضد عفونی موکت و کف کابین خارج از محدوده استقرار و تماس بیمار، لازم نیست مگر اینکه به مایعات و
ترشحات بدن بیمار آلوده شده باشد.
فقط از ماده ضدعفونی کننده مخصوص هواپیمای مورد نظر طبق توصیه شرکت سازنده هواپیما استفاده شود.
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 22 از 56 تیر 99
وسائل آلوده و کثیف و دستکش ها را در یک کیسه زباله مخصوص و در صورت عدم دسترسی در دو کیسه
داخل هم پلاستیکی بدون منفذ قرار داده و در آن محکم شود و علامت گذاری کنید.
از هوای فشرده جهت تمیز کردن سطوح استفاده نکنید چون سبب پخش ذرات بسیار ریز مایع و جامد عفونی
در هوا میگردد.
جهت نظافت ابتدا محل آلوده تمیز )از مواد جامد و مایع آلوده( و سپس از ماده ضدعفونی کننده مجاز استفاده
شود.
در صورت مرطوب بودن سطوح ابتدا با حوله کاغذی سطوح را خشک و تمیز و حوله را در کیسه زباله
بیاندازید.
گندزدایی محل انبار هواپیما به خصوص در پروازهای خارجی بعد از تخلیه بار.
از یک ماده ضدعفونی مناسب با پایه آب اکسیژنه یا ماده ضدعفونی کننده بر پایه الکل استفاده شود.
)مواد ضدعفونی کننده نبایستی اثرات خورندگی و تخریبی بر بدنه هواپیما ،تجهیزات الکترونیکی و اویونیک
، سنسورها ، تجهیزات داخلی اعم از صندلی ،مونیتورها و ...( داشته باشد.
از آنجاییکه مواد ضدعفونی کننده می تواند ماندگاری طولانی و تاثیر سوء بر مسافرین و کروی پروازی
بگذارد. بر این اساس محلول های با پایه الکل، مواد با پایه فرمالدئیدی و ضدعفونی کننده ای با پایه آب اکسیژنه
مورد تایید قرار گرفته اند. مواد قابل استفاده الزاماً باید تائیدیه وزارت بهداشت و درمان را داشته باشد.
از آنجایی که محلول های با پایه فرمالدئیدی به دلیل اثر مخرب منیزیمی که آزاد می کنند را نمیتوان به طور
مرتب استفاده نمود و محلول های با پایه آب اکسیژنه را نیز نمی توان بر سطح حاوی منیزیم )به دلیل اثرات تخریبی(
و تاثیر منفی آن بر عملکرد قفل ها استفاده نمود.
محلول های ضدعفونی با پایه الکل معمولا فاقد هرگونه محدودیتی بوده، و محلول های با پایه الکل مناسب
ترین ضدعفونی کننده جهت این سطوح می باشند. معهذا بایستی به این موضوع توجه نمود که این محلول ها قابل
اشتعال بوده و لازم است تمهیدات لازم جهت جلوگیری از آتش سوزی هنگام استفاده از این محلول ها بعمل آید.
از تماس کافی سطوح با ماده ضدعفونی کننده اطمینان حاصل شود.
در صورت آلوده شدن دستکش، آن را تعویض کنید.
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 23 از 56 تیر 99
از بین بردن هرگونه آلودگی از کف کابین
شست و شوی سطوح با آب و خشک نمودن آن و دور ریختن کلیه دستمال های مورد استفاده در کیسه زباله
دور ریختن دستکش ها در کیسه زباله
کیسه زباله را پلمپ کرده و از دفع صحیح آن مطمئن شوید
بعد از اتمام کار بلافاصله دست ها را با آب و صابون بشویید ویا با ماده ضدعفونی کننده پایه الکل تمیز کنید
واز تماس دست قبل از شست و شو و ضدعفونی با صورت خودداری کنید
درصورتیکه به واسطه وجود مسافر مشکوک به بیماری ویروسی در پرواز، سطوح هواپیما به ترشحات و مایعات
بدن آلوده شده باشد، دراینصورت وسائل آلوده وکثیف ودستکشها را دریک کیسه مخصوص پسماند بیولوژیک )
پسماند آلوده به ترشحات بدن( و در صورت عدم دسترسی در یک کیسه محکم پلاستیکی قرار داده و درب آن را
محکم ببندید وعلامت بگذارید وپس از اتمام کار لباسهای خود را تعویض نمایید وجهت پیشگیری از انتقال
آلودگی قبل از رفتن به منزل کلیه نکات مرتبط با بهداشت فردی را رعایت نمایید و تا 14 روز درصورت بروز تب
ناگهانی و علائم آنفلوانزا سریعاً به پزشک مراجعه نمایید. )خود مراقبتی(
پس از اتمام انجام کار می بایست یک گواهی ضدعفونی بهداشتی جهت هواپیما صادر شود)پیوست 1 )
تجهیزات و وسایل مورد نیاز :
أ. دستکش
ب. ماسک
ت. گان
ث. لباس کار
ج. عینک محافظ جهت خدمه نظافتی " Cleaning Crew "
ح. کیسه زباله مخصوص پسماند و در صورت عدم دسترسی از کیسه معمولی با برچسب خاص استفاده شود.
خ. حوله کاغذی
د. ماده پاک کننده سطوح
ذ. آب
ر. ماده ضدعفونی کننده
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 24 از 56 تیر 99
ز. علامت های مورد نیاز جهت ایزوله ساختن محل
گندزدایی هواپیماها در پروازهای ورودی و خروجی به شرح ذیل صورت گیرد
الف- پروازهای بینالمللی: چنانچه پرواز بین المللی ورودی، فاقد مسافر مشکوک باشد، مستنداتی دال بر گندزدایی هواپیما
در 24 ساعت قبل را ارائه نماید. مراتب توسط نماینده وزارت بهداشت مستقر در فرودگاه مورد بررسی و تایید واقع
میگردد و ضرورتی به گندزدایی مجدد در ایران نمیباشد. چنانچه در پرواز ورودی مسافر مبتلا یا مشکوک به بیماری
کرونا ویروس وجود داشته باشد، میبایست مراتب گندزدایی مطابق بخشنامهها و دستوالعملهای صادره توسط وزارت
بهداشت و مقررات هوانوردی مرتبط صورت پذیرد.
ب- پروازهای داخلی: در پروازهای داخلی فاقد مسافر مشکوک، انجام عملیات گندزدایی هر 24 ساعت یکبار کفایت
مینماید و مستندات مربوطه میبایست با تایید مسئول مربوطه دردسترس باشد. چنانچه در پرواز مسافری مشکوک به
بیماری کرونا ویروس وجود داشت، میبایست مراتب گندزدایی مطابق بخشنامهها و دستوالعملهای صادره توسط وزارت
بهداشت صورت پذیرد.
2 - 12 - دستورالعمل عملیاتی ویژه کارکنان خدمات بار - جامه دان
اقدامات ذیل درهنگام انتقال بار و چمدان های مسافرین در پروازهای دارای مسافر مشکوک به بیماری ویروسی واگیردار
و پرواز از مناطق احتمالی که توسط سازمان جهانی بهداشت اعلام خواهد شد وانتقال آن به داخل سالن درکلیه پروازهای
برگشتی در نظرگرفته شود :
استفاده از ماسک درتمام مراحل تخلیه بار ازداخل کارگو
استفاده از دستکشهای غیر استریل درتمام مراحل
گندزدایی بارهای رسیده به خصوص در پروازهای خارجی به صددورتی که کلیه سطوح بارها به مواد.
دورانداختن دستکشها درصورت کثیف و پاره شدن و بلافاصله پس از اتمام کار
شستشوی کامل و صحیح دستها با آب و صابون بلافاصله بعد از خارج کردن دستکشها و یا استفاده از مایع یا
ژل ضدعفونی کننده پوست )ویروسهابمدت چندین ساعت درروی سطوح باقی می مانند . )
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 25 از 56 تیر 99
پس از اتمام کار لباسهای خود را تعویض نمایید وجهت پیشگیری از انتقال آلودگی قبل از رفتن به منزل کلیه
نکات مرتبط با بهداشت فردی را رعایت نمایید وتا 14 روز درصورت بروز تب ناگهانی وعلائم بیماری سریعاً به
پزشک مراجعه نمایید. )خود مراقبتی(
2 - 13 - دستورالعمل عملیاتی ویژه کارکنان خدمات مسافر)کوردیناتورپرواز - کارکنان رمپ و ... )
اقدامات ذیل درهنگام انتقال مسافر بیمار مشکوک به بیماری ویروسی واگیردار از مناطق احتمالی که توسط سازمان جهانی
بهداشت اعلام خواهد شد به داخل هواپیما و به سالن فرودگاه درکلیه پروازهای برگشتی در نظرگرفته شود :
استفاده ازماسک معمولی درتمام مراحل برخورد و انتقال مسافرین محترم مشکوک به بیماری به هواپیما و در
داخل سالن
استفاده از دستکشهای یکبار مصرف مناسب )لاتکس( درتمام مراحل انجام کار و تماس با سطوح مورد
استفاده مسافرین محترم
دور انداختن دستکشها در صورت کثیف و پاره شدن و بلافاصله پس از اتمام کار
شستشوی کامل و صحیح دستها با آب وصابون بلافاصله بعد از خارج کردن دستکشها ویا استفاده از مایع یا
ژل ضدعفونی کننده پوست )ویروس ها بمدت چندین ساعت درروی سطوح باقی میمانند . )
پس ازاتمام کار، لباسهای خودرا تعویض نمایید و جهت پیشگیری از انتقال آلودگی قبل از رفتن به منزل کلیه
نکات مرتبط با بهداشت فردی را رعایت نمایید وتا 14 روزدرصورت بروز تب ناگهانی و علائم بیماری سریعاً به
پزشک مراجعه نمایید. )خود مراقبتی(
2 - 14 - دستورالعمل عملیاتی ویژه کارکنان نگهداری و تعمیرات هواپیما
اقدامات ذیل در هنگام تعمیر و تعویض فیلترهای HEPA و لوازم داخل کابین مسافرین در هنگام حضور مسافر مشکوک
به بیماری ویروسی واگیردار درکلیه پروازها در نظرگرفته شود:
استفاده ازماسک درتمام مراحل تخلیه
استفاده از دستکش یکبار مصرف مناسب )لاتکس( درتمام مراحل
دور انداختن دستکشهادرصورت کثیف وپاره شدن و بلافاصله پس از اتمام کار
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 – بازنگری 02 صفحه 26 از 56 تیر 99
شستشوی کامل و صحیح دستها با آب و صابون بلافاصله بعد از خارج کردن دستکشها و یا استفاده از مایع یا
ژل ضدعفونی کننده پوست )ویروس ها بمدت چندین ساعت در روی سطوح باقی میمانند . )
تعمیروتعویض فیلترهای HEPA (High Efficiency Particular Filtering)
درحدود 50 % هوای کابین هواپیماهای مدرن توسط این فیلترها مجدداً تهویه و مورد استفاده قرارمیگیرد .
فیلترهای سالم و دارای کارآئی مناسب نصب شده در داخل هواپیماها بیشتراز 99% میکرو ارگانیزمهای موجود
در هوا، شامل باکتری ها و ویروس ها را مهار می نمایند .
این فیلترها مخازن مناسبی برای این میکرو ارگانیزمها میباشند. بنابراین باتوجه به این نکته باید احتیاطات لازم در
طول تعویض آنها صورت پذیرد:
أ. ازضربه زدن، افتادن وتکان دادن فیلترهادرهنگام تعویض خودداری گردد .
ب. از سیستم هوای فشرده جهت تمیزکردن فیلترها استفاده نشود.
ت. فیلترهای مصرف شده باید در یک کیسه پلاستیکی بدون منفذ و محکم شده قرارگیرد،کیسه مخصوصی جهت
این فیلترها مورد نیاز نیست و میتوان دستکش های استفاده شده را نیز درداخل آن قرار داد .
ث. احتیاجی به تعویض فیلتردرهنگام ورود هواپیما نیست و میتوان درتاریخ معینی که توسط کارخانه سازنده اعلام
شده است آنها را تعویض نمود مگر اینکه سیستم نیاز به تعمیر داشته باشد .
ج. مخزن مواد زائد هواپیما :
ح. ازآنجائی که خروجی های مخازن مواد زائد هواپیما فاقد فیلتر مناسب از نظر جلوگیری از انتشار باکتریها و ویروس
ها می باشد توصیه میگرددکه عملیات تخلیه در محیط آشیانه انجام نپذیرد .
خ. پس از اتمام کار لباسهای خود را تعویض نمایید وجهت پیشگیری از انتقال آلودگی قبل از رفتن به منزل کلیه
نکات مرتبط با بهداشت فردی را رعایت نمایید و تا 14 روز در صورت بروز تب ناگهانی و علائم بیماری سریعا به
پزشک مراجعه نمایید . )خود مراقبتی(
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا پیوست 1
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 27 از 56 تیر 99
پیوست 1 - CERTIFICATE OF RESIDUAL DISINFECTION
CERTIFICATE OF RESIDUAL DISINFECTION
All passenger and crew compartments:
All cargo compartments:
Benzalkonium with of this aircraft ________________________ were treated on chloride
(Aircraft Registration)
________________________in accordance with the World Health Organisation (WHO)
(Date of treatment)
'Report of the Informal Consultation on Aircraft Disinfection
The treatment must be renewed if cleaning or other operations remove a significant amount of the Benzalkonium chloride residue, and in any case within ………..of the above date.
Expiry Date: ________________________
(……..calendar …….from the date of treatment)
Signed: ___________________________
Official Stamp
Designation: ________________________
Date of issue of certificate: ________________________
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 28 از 56 تیر 99
پیوست 2 - فرم چک لیست بازرسی چک لیست نظافت داخلی هواپیما/
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 29 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 30 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 31 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 32 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 33 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 34 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 35 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 36 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 37 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 38 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 39 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 40 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 41 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 42 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 43 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 44 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 45 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 46 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 47 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 48 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 49 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 50 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 51 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 2
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 52 از 56 تیر 99
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 3
ویرایش 02 –بازنگری 02 صفحه 53 از 56 تیر 99
پیوست 3 - اظهارنامه عمومی هواپیما
شیوه نامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 4
5از 56 تیر 99 ویرایش 02 –بازنگری 01 صفحه 4
پیوست 4 -کارت تعیین کننده موقعیت locater Card
شیوهنامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 5
5از 56 تیر 99 ویرایش 02 –بازنگری 01 صفحه 5
پیوست 5 -خود اظهاریخوداظهاری مسافرین کووید 19
شیوهنامه 1900 - اقدامات پیشگیرانه بیماری کرونا ویروس پیوست 5
5از 56 تیر 99 ویرایش 02 –بازنگری 01 صفحه 6